Onlangs begeleidde ik een familie en elke keer als ik daar was dartelden de kleinkinderen door het huis. Ze werden meegenomen in elk onderdeel van het afscheid van hun oma. ‘Mogen we even bij oma kijken?’ was de vraag. ‘Natuurlijk,’ was het antwoord. ‘Doen jullie voorzichtig?’ Er werd uitgelegd wat er was gebeurd en wat er komen zal. De kinderen is geleerd wat afscheid nemen is en dat het bij het leven hoort.
Net voor de condoleance liep de kleinzoon naar me toe. Hij zei, ‘Vanmorgen heb ik gevoetbald, maar ik ben nog lang niet moe. Ik wil nog wel wat doen.’ Toen vroeg ik hem of hij bij het condoleanceregister wilde staan. ‘Mensen letten nooit goed op, dat zal je straks wel zien’, zei ik tegen hem. ‘En als er dan weer een condoleanceboek vrij is, zeg jij dat ze kunnen tekenen. Dan mag je ook zeggen dat ze bij oma kunnen kijken en daarna condoleren.’ Hij vond het heel mooi om te doen en was ontwapenend enthousiast.
Jij leert je kinderen wat afscheid nemen is. Houd je ze ervan weg, dan zal het wel eng zijn. Deze kleinkinderen is geleerd dat afscheid nemen verdrietig is zonder dat hun angst is aangeleerd. Ze hebben ook de kans gekregen om afscheid van oma te nemen.
Als je iets wilt verwerken, moet je het eerst inzien, dan accepteren en daarna kan het een plek krijgen. Daarom is het belangrijk om je kinderen te betrekken bij een afscheid.
